Μανιφέστο της ‘Ομάδας Πληροφόρησης για τις Φυλακές’ (Μ. Φουκώ, Γαλλία, 1971)

https://athens.indymedia.org/post/1556080/

από χαρακιά 02/03/2016 5:41 μμ.

“Μας λένε ότι το δικαστικό σύστημα ασφυκτιά. Το βλέπουμε. Κι αν έχει οδηγηθεί σε ασφυξία από την ίδια την αστυνομία; Μας λένε για τον υπερπληθυσμό των φυλακών. Κι αν ο πληθυσμός υπερ-φυλακίζεται; Λίγες πληροφορίες δημοσιεύονται για τις φυλακές. Είναι ένας από τους χώρους του κοινωνικού μας συστήματος που κρατιέται κρυφός, μία από τις σκοτεινές ζώνες της ζωής μας.” (Μ. Φουκώ)
________________________________________
February 16, 2016 (https://viewpointmag.com/2016/02/16/manifesto-of-the-groupe-dinformation-sur-les-prisons-1971/)

Παρόλο που τα εκρηκτικά γεγονότα του Μάη του ’68 στη Γαλλία ριζοσπαστικοποίησαν ολόκληρα τμήματα της κοινωνίας, πολλοί ριζοσπάστες παραδόξως προσπέρασαν σιωπηλά τον κόσμο των φυλακών. Όπως το θέτει ένα εσωτερικό κείμενο της Gauche prolétarienne (GP) -μιας επαναστατικής μαοϊκής ομάδας- “δεν υπάρχει ενδιαφέρον για τους φυλακισμένους”, και πολλά άτομα λειτουργούν λες και “ο φυλακισμένος αγωνιστής είναι ένας νεκρός αγωνιστής”. Όμως, η κλιμάκωση της καταστολή μετά τα γεγονότα του Μάη ανάγκασε τελικά τους ακτιβιστές να ξανασκεφτούν τη φυλακή ως έναν κατεξοχήν πολιτικό χώρο. Τον Ιούνιο του 1968, ο υπουργός εσωτερικών Raymond Marcellin ανακήρυξε παράνομες έντεκα ριζοσπαστικές οργανώσεις. Στη συνέχεια, έκανε πιο αυστηρή τη νομοθεσία για τη λογοκρισία, άρχισε να δημιουργεί προβλήματα στους ριζοσπάστες εκδότες, και τέλος πέρασε έναν νόμο που που έλεγε ότι ο οποιοσδήποτε συσχετιστεί με διαδηλώσεις όπου συμβαίνουν τραυματισμοί ατόμων, καταστροφή περιουσιών ή βίαιες ενέργειες ενάντια στην αστυνομία, μπορεί να συλληφθεί γι’ αυτές τις παράνομες ενέργειες, ακόμη και χωρίς αποδεικτικά στοιχεία προσωπικής εμπλοκής του. Οι φυλακές ξεχείλισαν από ριζοσπάστες αγωνιστές όλων των τάσεων.
Ως απάντηση, οι ριζοσπάστες αριστεροί -ειδικά όσοι ανήκαν στην παράνομη πια Gauche prolétarienne- άρχισαν να οργανώνονται στις φυλακές. Ωστόσο, στην αρχή, οι μαοϊκοί είχαν την τάση να οριοθετούνται αυστηρά -ως ‘πολιτικοί κρατούμενοι’- από τους υπόλοιπους φυλακισμένους, τους ‘ποινικούς κρατούμενους’. Όπως εξήγησε ο Μισέλ Φουκώ σε μια συνέντευξή του αργότερα: “Όταν οι μαοϊκοί μπήκαν στη φυλακή, πρέπει να πούμε ότι στην αρχή αντέδρασαν όπως περίπου οι παραδοσιακές πολιτικές ομάδες, δηλαδή ‘Δεν θέλουμε να εξομοιωθούμε με τους φυλακισμένους του κοινού ποινικού δικαίου, δεν θέλουμε η εικόνα μας να μπερδευτεί με τη δικιά τους στα μάτια του κόσμου, ζητάμε να μας μεταχειριστούν ως πολιτικούς κρατούμενους και να έχουμε τα δικαιώματα που έχουν οι πολιτικοί κρατούμενοι’.” (1)
Όταν όμως, στις πρώτες δράσεις τους, βρέθηκαν αντιμέτωποι με την απόλυτη απομόνωση, συνειδητοποίησαν την ανάγκη να συνδεθούν με τους υπόλοιπους φυλακισμένους, κάτι που με τη σειρά του άλλαξε δραματικά την αντίληψή τους για την ίδια την εργατική τάξη.
Η συνεργασία με τους άλλους φυλακισμένους τούς δίδαξε ότι η ίδια η διάκριση ‘πολιτικοί κρατούμενοι’ και ‘κρατούμενοι του κοινού ποινικού δικαίου’ ήταν ένας πολιτικός διαχωρισμός, δημιουργημένος από την άρχουσα τάξη. Όπως εξηγεί ο Alberto Toscano (2), η ενότητα σήμαινε πλέον τη ρήξη μ’ έναν διαχωρισμό που “επιβλήθηκε από τα πάνω, αλλά και επικυρώθηκε τελικά από το εργατικό κίνημα, με την αποδυναμωτική εσωτερίκευση της αστικής ηθικής, που αναπαράγεται μέσω των νομικών και σωφρονιστικών θεσμών: Τον διαχωρισμό ανάμεσα στους προλετάριους και ‘μη-προλετάριους’ πληβείους”.
Αυτό πυροδότησε μια συνολική επανεξέταση της σύνθεσης της εργατικής τάξης. Στην πραγματικότητα, και σε αντίθεση με τις προηγούμενες αντιλήψεις τής Gauche prolétarienne, η εργατική τάξη αποδείχτηκε πολύ πιο σύνθετη απ’ όσο υπέθεταν. Πώς ο νόμος δημιουργεί διαχωρισμούς εντός της εργατικής τάξης; Με τι τρόπο ήταν η φυλακή ένας χώρος ταξικής πάλης;
Τι μας λέει το καθεστώς των φυλακών για την κρατική καταστολή γενικά; Ποια ήταν η σχέση της φυλακής με τον τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής; Με την εξουσία;
Αυτά ήταν ανοιχτά ερωτήματα που απαιτούσαν πολιτική διερεύνηση. Πράγματι, λίγοι γνώριζαν για τις φυλακές, ειδικά εφόσον στη Γαλλία δεν επιτρεπόταν να τις επισκέπτονται άτομα που δεν είχαν σχέση με αυτές – η πρώτη φορά που ο Φουκώ πάτησε το πόδι του σε φυλακή ήταν στη φυλακή Attica [στμ: στις ΗΠΑ]. Θεωρήθηκε επομένως ουσιαστικής σημασίας μια στοιχειώδης κατανόηση των συνθηκών που επικρατούσαν σ’ αυτούς τους χώρους. Με αυτό το στόχο, όσοι ακτιβιστέςτης πρώην Gauche prolétarienne συμμετείχαν στην πολιτική οργάνωση για τους φυλακισμένους -όπως οι Jacques Rancière, Daniel Defert (ο σύντροφος του Φουκώ), Christine Martineau και άλλοι- σκέφτηκαν να κάνουν μια έρευνα (3), έχοντας κατά νου την ‘εργατική έρευνα’ (4) του Καρλ Μαρξ του 1880.
Οι ακτιβιστές της πρώην Gauche prolétarienne ενθαρρύνθηκαν ιδιαίτερα προς αυτή την κατεύθυνση από ορισμένους ριζοσπάστες διανοούμενους, που σύντομα πήραν κι αυτοί μέρος στην καμπάνια τους. Μετά τις προηγούμενες αποτυχίες της στις φυλακές, η πρώην Gauche prolétarienne είχε αντιληφθεί ότι έπρεπε να συνδέσει τον αγώνα μέσα στις φυλακές με τους αγώνες έξω απ’ αυτές. Έτσι, τον Δεκέμβρη του 1970, οι ριζοσπάστες της πρώην Gauche prolétarienne άλλαξαν στάση: Αποφάσισαν να έρθουν σε επαφή με γνωστούς εκπροσώπους της φιλοσοφικής και πολιτισμικής κοινότητας – όπως ο Μισέλ Φουκώ, ο Ζυλ Ντελέζ, ο Ζαν Ζενέ, και ο Πιέρ Βιντάλ-Νακέ. Αυτή η συνάντηση της πρώην Gauche prolétarienne με κάποιους στρατευμένους διανοούμενους -και κυρίως με τον Φουκώ- οδήγησε στον σχηματισμό μιας νέας οργάνωσης, της ‘Ομάδας Πληροφόρησης για τις Φυλακές’ (Groupe d’information sur les prisons, GIP) (5).
Στις 8 Φεβρουαρίου 1971, πριν από 45 χρόνια, ο Φουκώ παρουσίασε δημόσια τη GIP. Το μανιφέστο της οργάνωσης -υπογεγραμμένο επίσης από τους Pierre Vidal-Naquet και Jean-Marie Domenach- σκιαγραφούσε ένα πρόγραμμα που συμπεριλάμβανε ερωτηματολόγια, έρευνα, και πολιτικό αγώνα. Σε συνεργασία με τους φυλακισμένους, τις οικογένειές τους, γιατρούς, δικηγόρους και ακτιβιστές, η ‘Ομάδα Πληροφόρησης για τις Φυλακές’ περνούσε κείμενα κρυφά μέσα κι έξω από τις φυλακές, και τελικά εκδόθηκαν τέσσερα ενημερωτικά Τετράδια. Αυτή η καμπάνια, ωστόσο, δεν συνέλεξε μόνο ζωτικής σημασίας πληροφορίες για τις φυλακές, αλλά βοήθησε να ακουστεί η φωνή όλων εκείνων των φυλακισμένων που το κράτος τούς εξανάγκαζε σε σιωπή, κι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάδυση ενός ζωντανού, αυτόνομου κινήματος υπέρ των φυλακισμένων, στη Γαλλία αλλά και σε άλλες χώρες.
Παρακάτω αναδημοσιεύουμε την ανακοίνωση του Φουκώ, που μεταφράστηκε πρόσφατα από τον Stuart Elden (6).

Salar Mohandesi

* * *

<<Κανένας από εμάς δεν είναι σίγουρος ότι θα αποφύγει τη φυλάκιση. Στις μέρες μας μάλιστα, λιγότερο από ποτέ άλλοτε. Η αστυνομική εποπτεία [quadrillage] (7) στην καθημερινή ζωή γίνεται ολοένα και πιο ασφυκτική: Στις λεωφόρους και τους δρόμους των πόλεων˙ στους αλλοδαπούς και τη νεολαία˙ γι’ άλλη μια φορά γίνεται αδίκημα η έκφραση άποψης˙ η νομοθεσία ενάντια στα ναρκωτικά διευρύνεται αυθαίρετα. Μας θέτουν κάτω από ‘στενή επιτήρηση’ (8). Μας λένε ότι το δικαστικό σύστημα ασφυκτιά. Το βλέπουμε. Κι αν έχει οδηγηθεί σε ασφυξία από την ίδια την αστυνομία; Μας λένε για τον υπερπληθυσμό των φυλακών. Κι αν ο πληθυσμός υπερ-φυλακίζεται; Λίγες πληροφορίες δημοσιεύονται για τις φυλακές. Είναι ένας από τους χώρους του κοινωνικού μας συστήματος που κρατιέται κρυφός, μία από τις σκοτεινές ζώνες της ζωής μας. Έχουμε το δικαίωμα να μάθουμε, θέλουμε να μάθουμε. Γι’ αυτό το λόγο -σε συνεργασία με δικαστές, δικηγόρους, δημοσιογράφους, γιατρούς, ψυχολόγους- δημιουργήσαμε τη ‘Ομάδα Πληροφόρησης για τις Φυλακές’.
Η πρότασή μας είναι να γνωστοποιήσουμε τι είναι η φυλακή: Ποιος πάει εκεί, πώς και γιατί πάνε εκεί, τι συμβαίνει εκεί, και πώς είναι η ζωή των φυλακισμένων – καθώς και αντίστοιχες πληροφορίες για το προσωπικό επιτήρησης, τα κτίρια, την τροφή, τους κανόνες υγιεινής˙τη λειτουργία των εσωτερικών κανονισμών, την πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη, και τους χώρους μάθησης˙ πώς κάποιος αποφυλακίζεται, και τι σημαίνει -στην κοινωνία μας- να είσαι ένας από αυτούς που αποφυλακίστηκαν.
Αυτού του είδους η πληροφόρηση δεν υπάρχει στις διαθέσιμες, επίσημες εκθέσεις. Θα ρωτήσουμε αυτούς που, για κάποιους λόγους, έχουν εμπειρία από φυλακές, ή κάποια σχέση μαζί τους. Τους ζητάμε να έρθουν σε επαφή μαζί μας και να μας πουν τι γνωρίζουν. Έχουμε φτιάξει ένα ερωτηματολόγιο, το οποίο μπορούν να μας ζητήσουν. Μόλις πάρουμε επαρκή αριθμό απαντήσεων, θα δημοσιεύσουμε τα αποτελέσματα.
Σκοπός μας δεν είναι να προτείνουμε μεταρρυθμίσεις. Θέλουμε απλώς να μάθουμε την πραγματική κατάσταση. Και να τη γνωστοποιήσουμε άμεσα, την επόμενη μέρα αν είναι δυνατό, γιατί ο χρόνος πιέζει. Σκοπός μας είναι η συνεχής, εμπεριστατωμένη ενημέρωση. Θα προσπαθήσουμε να χρησιμοποιήσουμε κάθε δυνατό μέσο για τη διάδοση της πληροφόρησης: Καθημερινά, εβδομαδιαία και μηνιαία έντυπα. Θα απευθυνθούμε, λοιπόν, σε κάθε δυνατή πλατφόρμα ενημέρωσης.
Σε τελική ανάλυση, είναι καλό να γνωρίζουμε τι μας απειλεί, αλλά η γνώση είναι επίσης χρήσιμη για την αυτοπροστασία μας. Ένας από τους πρώτους στόχους μας είναι η δημοσίευση ενός σύντομου ‘Οδηγού σε περίπτωση Σύλληψης’ (Manuel du parfait arrêté), μαζί βεβαίως με μια ‘Προειδοποίηση για τους Προβαίνοντες σε Συλλήψεις’ (Avis aux arrêteurs).
Όλοι όσοι θέλουν να μας δώσουν πληροφορίες, να πάρουν πληροφορίες, ή να συμμετέχουν στην έρευνα μπορούν να απευθυνθούν στη διεύθυνση GIP, 285 rue de Vaugirard, Paris-XVe (9).>>

* * *

– Αυτό το κείμενο διαβάστηκε για πρώτη φορά στη διάρκεια μιας συνέντευξης τύπου, στις 8 Φεβρουαρίου 1971. Στη συνέχεια δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Esprit, τον Μάρτη του 1971. Αποσπασματικές μεταφράσεις του υπάρχουν στη βιογραφία του Φουκώ από τον Didier Eribon, Michel Foucault (μετ. στα αγγλικά Betsy Wing, London: Faber and Faber, 1992, σσ. 224-5) [στμ: στα ελληνικά από Lector, 2009], και στο David Macey, The Lives of Michel Foucault (London: Random House, 1993, σ. 258).

1 – Michel Foucault, “Michel Foucault on Attica: An Interview”, Social Justice, 18, no. 3 (45), Attica: 1971-1991, Commemorative Issue (Φθινόπωρο 1991): σ. 32.
[στμ: στα ελληνικά από Ελευθεριακή Κουλτούρα, 1994 (εξαντλημένο). Ο Φουκώ επισκέφτηκε τις φυλακές Άττικα στη Νέα Υόρκη τον Απρίλη του 1972. Στις 9 Σεπτεμβρίου 1971, δυο βδομάδες μετά τη δολοφονία του George Jackson (Μαύροι Πάνθηρες) στη φυλακή San Quentin στην Καλιφόρνια, έγινε η εξέγερση στις φυλακές Άττικα στη Νέα Υόρκη, “1971 εξεγερση κ σφαγη στις φυλακες αττικα” (https://athens.indymedia.org/post/1032055/)]
2 – “The Intolerable-Inquiry: The Documents of the Groupe d’information sur les prisons” (https://viewpointmag.com/2013/09/25/the-intolerable)
3 – “Workers’ Inquiry: A Genealogy” (https://viewpointmag.com/2013/09/27/workers)
4 – “Works of Karl Marx 1880: A Workers’ Inquiry” (https://www.marxists.org/archive/marx/works/1880/04/20.htm)
[στμ: “1880: Μια εργατική έρευνα…” (https://athens.indymedia.org/post/1284515/)]
5 – Η βιβλιογραφία για την ομάδα GIP και την ανάμειξη του Φουκώ σ’ αυτή διαρκώς μεγαλώνει. Τα ντοκουμέντα και το υλικό της GIP έχουν συγκεντρωθεί στο Le Groupe d’information sur les prisons: Archives d’une lutte, 1970-1972 (eds. Philippe Artières, Laurent Quéro & Michelle Zancarini-Fournel, Paris: IMEC, 2003). Πρόσφατος σχολιασμός στα αγγλικά υπάρχει στο Active Intolerance: Michel Foucault, the Prisons Information Group, and the Future of Abolition (eds. Andrew Dilts & Perry Zurn, New York: Palgrave MacMillan, 2015), στο Julian Bourg, From Revolution to Ethics: May 1968 and Contemporary French Thought (Montreal & Kingston: McGill-Queen’s University Press, 2007), κεφάλαια 2, 5, 6, 7, και στο Marcelo Hoffman, Foucault and Power: The Influence of Political Engagement on Theories of Power (New York: Bloomsbury, 2013).
6 – “Manifesto of the Groupe d’Information sur les prisons – a full translation” (http://progressivegeographies.com/2013/08/02/manifesto) [στμ: μετάφραση του Stuart Elden]
7 – Σημείωση του Stuart Elden: Quadrillage είναι ο συστηματικός διαχωρισμός και έλεγχος μιας περιοχής υπό μορφή που θυμίζει πλέγμα.
8 – Σημείωση του Stuart Elden: Ο David Macey σημειώνει ότι η έκφραση Garde à vue [στμ: έκφραση που χρησιμοποιεί σ’ αυτό το σημείο ο Φουκώ στο κείμενο παρουσίασης της ομάδας]“αναφέρεται στη συνήθη αστυνομική πρακτική της κράτησης χωρίς απαγγελία κατηγοριών για διάστημα έως και 24 ώρες” (The Lives of Michel Foucault, 515, σημ. 1). Τη δεκαετία του 1970, ο βρετανικός στρατός έθετε υπό περιορισμό, χωρίς δίκη, καθολικούς της Βόρειας Ιρλανδίας, σε μια πρακτική που ήταν γνωστή ως internment. Παρ’ όλα αυτά, ούτε η κράτηση (detention), ούτε ο περιορισμός (internment) αποδίδουν την οπτική αίσθηση του γαλλικού όρου.
9 – Σημείωση του Stuart Elden: Αυτή ήταν η διεύθυνση κατοικίας του Φουκώ.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *