Για την αυτονομία και τη χειραφέτηση-per l’ autonomia e l’ emancipazione
τρίτη 24 σεπτεμβρίου 2024
Ο Renato Curcio επιστρέφει για να μιλήσει λίγες μέρες πριν από την ακρόαση του ανακριτή στο Τορίνο (26 σεπτεμβρίου) που τον βλέπει να κατηγορείται μαζί με τους Mario Moretti, Lauro Azzolini και Pierluigi Zuffada, μετά τη νέα έρευνα (49 χρόνια από τα γεγονότα) για την απαγωγή του βιομηχάνου αφρώδους οίνου Vallarino Gancia, που πραγματοποιήθηκε από την τορινέζικη φάλαγγα των ερυθρών Ταξιαρχιών, και την ανταλλαγή πυροβολισμών της 5ης ιουνίου 1975 μπροστά από την αγροικία όπου κρατούνταν ο όμηρος.
από Insorgenze
Ο Curcio καταρρίπτει το κατηγορητικό θεώρημα που δημιούργησαν οι εισαγγελείς, διαψεύδει ορισμένες εσφαλμένες ιστορικές πεποιθήσεις για την εσωτερική λειτουργία των ερυθρών Ταξιαρχιών («δεν υπήρχαν κορυφαία πρόσωπα, η οργάνωση ήταν εγκάρσια-οριζόντια, οι φάλαγγες ενεργούσαν αυτόνομα»), πολύ λιγότερο κεντρικές οδηγίες που επέβαλαν συγκρούσεις μετωπικές με πυρά με τις αστυνομικές δυνάμεις, ρωτά γιατί ο εισαγγελέας που είναι υπεύθυνος για τις νέες έρευνες δεν θέλησε να ρίξει φως στον θάνατο της Μάρα Καγκόλ-Mara Cagol παρά το γεγονός ότι η πραγματογνωμοσύνη είχε εξακριβώσει την εν ψυχρώ δολοφονία της, τις αμέτρητες εκδοχές σχετικά με τα γεγονότα που δόθηκαν από τους καραμπινιέρους που παρενέβησαν τότε, τις πολλαπλές αμφιβολίες και αβεβαιότητες που παραδέχθηκαν οι ίδιοι οι ερευνητές
Αγαπητέ Paolo,
Διάβασα στο ιστολόγιό σου το άρθρο Το παρελθόν που δεν περνά, στις 26 σεπτεμβρίου ενώπιον του ανακριτή του Τορίνο τα αιτήματα για απαγγελία κατηγορίας κατά των Azzolini, Curcio, Moretti και Zuffada για την ανταλλαγή πυροβολισμών στη Spiotta πριν από 49 χρόνια που δημοσίευσες στις 20 σεπτεμβρίου. Καταρχάς, θέλω να σε ευχαριστήσω για την προσοχή σου σε αυτή την καθυστερημένη δικαστική ουρά ενός θέματος που ήδη θεωρείται κλειστό από άλλους δικαστές και το οποίο σε κάθε περίπτωση χάνεται στη νύχτα «άλλων εποχών». Ακόμη περισσότερο, όμως, εκτίμησα την προσπάθειά σου να αναλύσεις τη δικαστική αξίωση σε μια ιστορική προοπτική. Από αυτή την ίδια προοπτική, θα ήθελα να σου υποβάλω ορισμένες σκέψεις σε στενή σχέση με τα θέματα που με αφορούν πιο άμεσα.
Στην αρχή της ανάλυσής σου γράφεις ότι η κατηγορία της «ηθικής αυτουργίας κινείται εναντίον μου με βάση μια φράση η οποία υπάρχει σε ένα άρθρο που γράφτηκε (όχι από εμένα) τέσσερις μήνες μετά την μάχη σε μια παράνομη εφημερίδα προπαγάνδας, Ένοπλος αγώνας για τον κομμουνισμό-Lotta armata per il comunismo, που για τους εισαγγελείς θα είχε προγνωστική αξία, απόδειξη μιας άκαμπτης εσωτερικής οδηγίας που εκδόθηκε από τα όργανα διοίκησης των ερυθρών Ταξιαρχιών».
Καμία κορυφαία φιγούρα, οι ερυθρές Ταξιαρχίες ήταν μια οριζόντια οργάνωση
Διάβασα προσεκτικά το έγγραφο Ειδοποίηση προς τον ύποπτο για ολοκλήρωση των προκαταρκτικών ερευνών στο οποίο αναφέρεσαι, αλλά ο όρος «ηθική αυτουργία» μου φαίνεται ότι δεν χρησιμοποιείται ποτέ. Αντίθετα, χρησιμοποιείται μια ακόμη πιο διφορούμενη έκφραση για μένα: «κορυφαία φιγούρα».
Μια ενδιαφέρουσα έκφραση διότι στην απροσδιοριστία της παραπέμπει μαζί σε μια υπονοούμενη εμφάνιση και σε ουσιαστική ανακολουθία. Η υπονοούμενη εμφάνιση είναι ότι, έχοντας υπάρξει ένας ιδρυτής της ένοπλης προπαγανδιστικής οργάνωσης ερυθρές Ταξιαρχίες, δεν μπορούσα παρά να είμαι, εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή, στην «κορυφή» αυτής της οργάνωσης. Η ασυνέπεια έγκειται αντ’ αυτού στο γεγονός ότι οι Ερυθρές Ταξιαρχίες δεν ήταν καθόλου μια κάθετη οργάνωση αλλά αποτελούνταν από κάποιες Φάλαγγες ενωμένες στρατηγικά στο πολιτικό επίπεδο αλλά επιχειρησιακά ανεξάρτητες και αυστηρά στεγανοποιημένες σε επιχειρησιακό έδαφος. Επομένως, καμία «κορυφή» δεν μπορούσε να αποφασίζει τι έπρεπε ή τι δεν έπρεπε να κάνουν οι μεμονωμένες φάλαγγες.
Είδα επίσης ότι η ανάληψη πολιτικής ευθύνης που κάνουμε τόσο ο Μάριο Μορέτι- Mario Moretti όσο και εγώ – στις δύο συνεντεύξεις που δημοσιεύτηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 του εικοστού αιώνα – χρησιμοποιείται σήμερα για να μας ενοχοποιήσει. Αυτό που συναθροίζουν οι συνεντευξιαστές – ο Scialoja για εμένα και η Rossanda για τον Mario – από τις δηλώσεις μας προσωποποιώντας τες είναι η απόφαση που είχαν λάβει οι αγωνιστές των Ερυθρών Ταξιαρχιών στην εσωτερική πολιτική τους αντιπαραβολή και συζήτηση, να εξουσιοδοτήσουν τις διάφορες φάλαγγες να πραγματοποιούν απαγωγές εύπορων ατόμων με σκοπό την χρηματοδότηση, με πλήρη ανεξαρτησία, τις ικανότητες και τη βούληση. Το να αντλείται ποινική ευθύνη από μια πολιτική συζήτηση… φαίνεται από μόνος του, αν όχι κακόπιστο, πώς μπορεί να συμβεί αυτό..
Ως ιστορικός ενδιαφέρεσαι για εκείνη την περίοδο στα δοκίμιά σου και επομένως γνωρίζεις ότι, πολύ πριν από τα σημερινά μου λόγια, τα έγγραφα της εποχής εξηγούν ξεκάθαρα αυτή την οριζόντια δομή. μια δομή που κατά τα άλλα ξεχώριζε πεντακάθαρα τις Ερυθρές Ταξιαρχίες από άλλες οργανώσεις που κατέβηκαν εκείνη την εποχή στο ένοπλο έδαφος. Μια παράδοξη επιβεβαίωση από την άλλη προέρχεται ακριβώς από το αποτέλεσμα της έρευνας που διεξήγαγαν οι εισαγγελείς που συνέταξαν την Eιδοποίηση. Πράγματι αυτοί, παρά την ασυνήθιστη χρήση ευρείας εμβέλειας υποκλοπών, ανακρίσεων μετανοημένων, ατόμων που διαχώρισαν τη θέση τους και άλλων διαφόρων πηγών, δεν κατάφεραν να βρουν ούτε μία μαρτυρία για να στηρίξουν τις προσδοκίες τους. Ούτε μια!
Το κατηγορητικό θεώρημα του εισαγγελέα είναι αβάσιμο, στις Br η γραμμή συμπεριφοράς ήταν οι σύντροφοι «να αποφεύγουν συγκρούσεις με τα όπλα όσο το δυνατόν περισσότερο και να προσπαθούν, σε περίπτωση απρόβλεπτων δυσκολιών, να αποφύγουν την αναμέτρηση, διατηρώντας πρώτα από όλα την ασφάλεια πιθανών ομήρων».
Σε ένα άλλο σημείο του άρθρου σου αναφέρεσαι στη λεγόμενη »Εφημερίδα των Ερυθρών Ταξιαρχιών», «Giornale delle Brigate Rosse» – είχα την ευκαιρία να διαβάσω, στα έγγραφα που κατατέθηκαν, το κείμενο του φυλλαδίου στο οποίο δόθηκε η οδηγία «αν εντοπίσετε τον εχθρό, αποδεσμευτείτε πριν φτάσει, αν σας αιφνιδιάσει, πάρτε μέρος σε μάχη για να σπάσετε την απομόνωση». Δύο πράγματα μου φάνηκαν πραγματικά παράξενα. Το πρώτο είναι ότι το έγγραφο αυτό συντάχθηκε λίγους μήνες μετά τα γεγονότα στη Spiotta, τόσο πολύ που όποιος το συνέταξε προέβη σε ρητή και πολύ κριτική εξέταση του τι είχε συμβεί στη Spiotta στις 5 ιουνίου 1975. Προσωπικά, δεν γνώριζα την ύπαρξή του μέχρι σήμερα και, ειλικρινά, πραγματικά δεν ξέρω σε ποια Φάλαγγα θα μπορούσα να το αποδώσω. Αλλά, ακόμα κι αν δεν ήταν ψεύτικο, η επικριτική επιθετικότητα που επιδεικνύει απέναντι στις «μαχητικές τακτικές» της Μαργκερίτα και της συντρόφου που ήταν μαζί της είναι εντυπωσιακή στη γλώσσα της. Στην πραγματικότητα, σε εκείνο το φυλλάδιο διαβάζουμε ότι «δυστυχώς» οι «μαχητικές τακτικές» της Margherita, ήταν «αμυντικές» και αποτυχημένες λόγω της «ψευδαίσθησης ότι μπορείς να ξεγλιστρήσεις χωρίς να εξολοθρεύσεις τον εχθρό». Ενώ, ωστόσο, κατά τη γνώμη των συντακτών αυτού του εγγράφου, «η μόνη ρεαλιστική τακτική μάχης θα ήταν η αντιμετώπιση της σύγκρουσης με ρητό στόχο την εξόντωση των καραμπινιέρων».
Έχοντας γραφτεί ως σχόλιο για τα γεγονότα που συνέβησαν στη Spiotta, και απευθυνόμενο σε αναγνώστες εκτός της Φάλαγγας που το έγραψε, το ντοκουμέντο αυτό όχι μόνο δεν δίνει εντολές σε κάποιον, αλλά εισέρχεται ακόμη και σε δημόσια και ανοιχτή διαμάχη με την τορινέζικη Φάλαγγα επικρίνοντας τον τρόπο δράση της. Μάλιστα, ο συγγραφέας του επικρίνει σκληρά τον τακτικό προσανατολισμό και τη συμπεριφορά της Μαργκερίτα και του άλλου συντρόφου της στο πεδίο, λέγοντας πως «έχουν την ψευδαίσθηση ότι μπορούν να ξεφύγουν χωρίς να εξολοθρεύσουν τον εχθρό». Ωστόσο, και αυτό ακριβώς είναι το σημείο που σκοπεύω να σου επισημάνω, με τη σκληρή ρητή κριτική του επιβεβαιώνει την πλήρη αυτονομία των τακτικών προσανατολισμών και των πρακτικών συμπεριφορών της Φάλαγγας του Τορίνο στην οποία συμμετείχαν η Margherita και ο δραπέτης σύντροφός της. Εν ολίγοις, για να μην το μακρύνουμε άσκοπα, αν αυτό το έγγραφο μας λέει κάτι είναι ότι: α) είναι ένα ντοκουμέντο μεταγενέστερο των γεγονότων και απευθύνεται σε αναγνώστες εκτός της Φάλαγγας που το δημιούργησε. β) δεν υποστηρίζει με κανέναν τρόπο τη θέση των συντακτών της Ειδοποίησης, αντίθετα, την διαψεύδει· γ) επικρίνει ρητά τον επιχειρησιακό κανόνα που τηρούσε η Φάλαγγα του Τορίνο για χρόνια και εκείνη την εποχή. Ένας μακροχρόνιος κανόνας και μέχρι εκείνη την ημέρα τηρούνταν πάντα στις αμέτρητες αυτοχρηματοδοτούμενες επιχειρήσεις, το οποίο καλούσε τους αγωνιστές να αποφύγουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις μάχες και να προσπαθούν, σε περίπτωση απρόβλεπτων δυσκολιών, να ξεφύγουν, προστατεύοντας πρώτα από όλα την ασφάλεια οποιουδήποτε ομήρου.
Γιατί η νέα έρευνα απέφυγε να ρίξει φως στη δολοφονία της Mara Cagol, ήδη στο έδαφος τραυματισμένης και υπό κράτηση;
Σε ένα τρίτο σημείο τελικά συμφωνώ με αυτό που δηλώνεις στο άρθρο σου όταν εντοπίζεις: «απουσία στη νέα έρευνα εμπεριστατωμένων πληροφοριών για τις συνθήκες που οδήγησαν στο θάνατο της Μάρα Κάγκολ, παρά το αίτημα που υποβλήθηκε κατά την ανάκριση από τον Renato Curcio, τον σύζυγό της εκείνη την εποχή».
Μάλιστα, κατά τη συνάντηση με τους ανακριτές επεσήμανα, τόσο με γραπτή όσο και προφορική σημείωση μαρτυρία, ότι η όλη δυναμική των γεγονότων που οδήγησαν σε θανάτους στην αγροικία Spiotta δεν έχει ποτέ διευκρινιστεί. Εξάλλου, είναι οι ίδιοι οι δικαστές οι οποίοι διενήργησαν την έρευνα που εκφράζουν «αμφιβολίες» για το τι και πώς πραγματικά συνέβη. Αμφιβολίες που εξωτερικεύουν στην αιτιολόγηση του αιτήματος μιας πραγματογνωμοσύνης για δύο περίεργους κάλυκες που ξεπετάχτηκαν πρόσφατα από μια «πλαστική σακούλα» που τους παραδόθηκε από την οικογένεια του καραμπινιέρου Τζιοβάνι Ντ’ Αλφόνσο-Giovanni D’Alfonso. «Τώρα – γράφουν σε αυτό το αίτημα –… τρέφονται αμφιβολίες για την ανακατασκευή της δυναμικής της ανταλλαγής πυροβολισμών που σημειώθηκε στις 5 ιουνίου 1975…». Αμφιβολίες!
Υπήρχαν όντως πολλές και διαφορετικές εκδοχές σχετικά με το ποιοι και πόσοι καραμπινιέροι εμπλέκονταν πραγματικά. για το πώς και πότε έφτασαν στην αγροικία. σχετικά με τη συμπεριφορά του κάθε ατόμου· τις αντίστοιχες θέσεις τους στο χώρο και στο χρόνο· τα όπλα που είχαν στη διάθεσή τους. Υπάρχουν επίσης διαφορετικές μαρτυρίες που έδωσαν οι επίσημα παρόντες καραμπινιέροι για τον τρόπο με τον οποίο έλαβαν χώρα τα γεγονότα και τις συγκυριακές πρακτικές. Τέλος, η αναφορά που έγραψε ο αγωνιστής που διέφυγε τη σύλληψη είναι διαφορετική. Ντροπιαστική, από αυτή την άποψη, είναι η έρευνα για όλα αυτά που προτιμά να κάνει – παρά το ρητό αίτημά μου να ανασυντεθεί με ακρίβεια όλη η δυναμική – άλμα με το ένα πόδι. Λες και το κουβάρι των αντιφάσεων σχετικά δεν ήταν ένα πρόβλημα πολύ μεγαλύτερης θεσμικής σημασίας από το όνομα του αγωνιστή που απομακρύνθηκε. Το ερώτημα λοιπόν είναι το εξής: τι δεν μας λένε τα θεσμικά όργανα σχετικά με αυτό το κουβάρι αντιφάσεων που τα απασχολεί; Ένα σημαντικό ζήτημα διότι προφανώς για να καταλάβουμε πώς πραγματικά πήγαν τα πράγματα στο αγρόκτημα Spiotta δεν μπορούμε να βασιστούμε αποκλειστικά στην αναφορά του συντρόφου που απομακρύνθηκε από το αγρόκτημα. έκθεση που αναφέρει το « δικό του» εύρος παρατήρησης που είναι πολύ περιορισμένο τόσο στον χώρο όσο και στο χρόνο. Αυτός δεν μπορούσε να ξέρει ποιος βρίσκονταν πραγματικά εκεί στη Spiotta από τη θεσμική πλευρά. Αλλά ακόμα πιο σχετικό είναι ένα άλλο ερώτημα που θα έπρεπε να ενδιαφέρει τους ιστορικούς: γιατί «κάποιος» – που ειλικρινά δεν με ενδιαφέρει ποιος! – όταν η Margherita Cagol Curcio ήταν ήδη υπό κράτηση, άρα στα χέρια του Κράτους, με τα χέρια υψωμένα –όπως απέδειξε κατηγορηματικά η αυτοψία που συνέταξε ο καθηγητής Δρ. Athos La Cavera– πυροβόλησε οριζόντια βολή κάτω από τη μασχάλη να τη σκοτώσει;
Γνωρίζω από μακρόχρονη προσωπική πείρα ότι ποτέ δεν είναι εύκολο, απλό, να έρθει σε συμφωνία η δικαστική αλήθεια με την ιστορική αλήθεια. Ωστόσο, άλλοι είναι αυτοί που πρέπει να δώσουν τον λογαριασμό για την πρώτη και ελπίζω να το κάνουν όλοι με ειλικρίνεια, τίμια, αλλά όσον αφορά την ιστορική αλήθεια που, επίσης σε σύντομο χρονικό διάστημα, δεν είναι ποτέ εύκολο να τεκμηριωθεί, ελπίζω ότι αυτά τα λόγια μου μπορούν να είναι χρήσιμα σε σένα τουλάχιστον για τη δουλειά σου.
Renato Curcio, 22/09/2024