https://athens.indymedia.org/post/1555567/
από Τάσος Θεοφίλου 18/02/2016 4:51 μμ.
Ο Mike Davis στο βιβλίο του Beyond Blade Runner λέει ότι μεγεθύνοντας κανείς συγκεκριμένες όψεις της ζωής στην Καλιφόρνια μπορεί να προβλέψει και να περιγράψει με επιτυχία ένα παγκόσμιο δυστοπικό μέλλον ή κάπως έτσι. Σε κάθε περίπτωση η πραγματικότητα εκεί δεν απέχει από τα πιο απαισιόδοξα κινηματογραφικά σενάρια.
Χαρακτηριστική διάσταση αποτελούν τα πεδία της ποινικής καταστολής, της δικαιοσύνης, του σωφρονισμού, της φυλάκισης και της τιμωρίας που δημιουργούν το έδαφος για την εφαρμογή πολιτικών με την αισθητική ενός σερίφη που μασουλάει καπνό.
Η Καλιφόρνια είναι μια από τις πιο πλούσιες πολιτείες των ΗΠΑ και αν ήταν ανεξάρτητο κράτος θα ήταν το 8ο πλουσιότερο στον κόσμο. Οι τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές αντιθέσεις στο εσωτερικό της και η ακραία φτώχεια ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού της είναι ένας από τους λόγους που εφαρμόζεται μια από τις ακραίες για δυτικό κράτος νομοθεσία. Μια σειρά ακραίων νόμων που δημιουργούν μια ερεβώδη κοινωνική ατμόσφαιρα, την άλλη όψη από αυτήν που αντανακλάει η πιο φημισμένη του περιοχή, αυτή του λαμπερού Χόλυγουντ.
Από το 1982 μέχρι το 2000 ο έγκλειστος στις φυλακές πληθυσμός της Καλιφόρνια αυξήθηκε κατά 500%. Το 2005 οι φυλακισμένοι αποτελούσαν το 0,6% του συνολικού πληθυσμού τα 2/3 του οποίου ήταν μαύροι και λατινοαμερικάνοι ενώ περίπου το 17% αλλοδαποί .
Η εφαρμογή του δόγματος Νόμος και Τάξη και συγκεκριμένα ο νόμος “three strikes out” σύμφωνα με την οποίο όποιος υποπέσει τρίτη φορά σε κάποιο κακούργημα καταδικάζεται από 25ετή ως και ισόβια κάθειρξη χωρίς δυνατότητα αναστολής καθώς και ο προκλητικά ταξικά νόμος κατά των ναρκωτικών σύμφωνα με τον οποίο αν κάποιος συλληφθεί με πέντε γραμμάρια κρακ – το ναρκωτικό των φτωχών μαύρων- περνάει πέντε χρόνια στην φυλακή την στιγμή που για καθαρή κόκα – το ναρκωτικό των εύπορων λευκών – απαιτείται εκατονταπλάσια ποσότητα για την επιβολή της ίδιας ποινής (ο νόμος αυτός ψηφίστηκε το 1986 ενώ το 2010 ο πρόεδρος Ομπάμα άλλαξε την αναλογία σε 1:18) είναι μόνο δύο από τα παραδείγματα της νομοθεσίας όχι μόνο στην Καλιφόρνια αλλά συνολικότερα στις ΗΠΑ.
Συμβαίνει και κάτι άλλο στην Καλιφόρνια όταν η Ακαδημία δεν προτείνει ως υποψήφιο για το βραβείο Όσκαρ τον «δικό μας» Λάνθιμο ή όταν η Ατζελίνα Τζολί δεν υιοθετεί παιδάκια από μακρινές εξωτικές χώρες, ούτε αντικαθιστά το στήθος της με αντίστοιχο σιλικόνης στέλνοντας έτσι ένα μήνυμα στην μάχη κατά του καρκίνου. Τότε, όπως ας πούμε το Φθινόπωρο του 2012 ψηφίζονται νόμοι σε δημοψηφίσματα υπέρ της θανατικής καταδίκης με οριακό ποσοστό 52%-48% ή όπως πάλι σε λίγους μήνες, τον Νοέμβρη του 2016 που αναμένεται να τεθεί σε δημοψήφισμα ο νέος νόμος που θα επισπεύδει τις διαδικασίες εκτέλεσης της θανατικής ποινής και θα αναγκάζει τον κρατούμενο να εργάζεται στην φυλακή όσο περιμένει προκειμένου να αποζημιώσει οικονομικά τις οικογένειες των θυμάτων του.
Στις ΗΠΑ η ποινή του θανάτου είναι μια προβλεπόμενη τιμωρία σε 31 πολιτείες, στο ομοσπονδιακό και στο στρατιωτικό δίκαιο.
Οι ρίζες της κεφαλικής ποινής στις ΗΠΑ εντοπίζονται στο Αγγλικό κοινοδίκαιο το οποίο επιβλήθηκε σε όλες τις αποικίες τις Μ. Βρετανίας επομένως και στις ΗΠΑ πριν την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Η μέθοδος της εκτέλεσης και τα εγκλήματα που επισύρουν αυτήν την ποινή ποικίλουν από περίοδο σε περίοδο και από πολιτεία σε πολιτεία. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος από το 1976 και μετά είναι η θανατηφόρος ένεση. Από τις 1.411 εκτελέσεις που πραγματοποιήθηκαν μετά τις 18 Ιουνίου 1976, όπου και επαναθεσπίστηκε η θανατική ποινή η οποία είχε ανασταλεί από το 1972, οι 1.236 ήταν με θανατηφόρο ένεση, οι 158 με ηλεκτροπληξία, οι 11 με θανατηφόρο αέριο και οι 3 δια τουφεκισμού. Ωστόσο συνολικά τον 20ο αιώνα τα πρωτεία διεκδικεί η ηλεκτρική καρέκλα η οποία μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1970 θεωρούνταν η πιο προσφιλής μέθοδος εκτέλεσης. Παλιότερα χρησιμοποιούνταν ακόμα πιο βίαιοι τρόποι όπως το κάψιμο, ο τεμαχισμός και ο απαγχονισμός. Ο τελευταίος κατάδικος που κάηκε ζωντανός ήταν ένας μαύρος σκλάβος στην Νότια Καρολίνα τον Αύγουστο του 1825 ενώ ο τελευταίος που εκτελέστηκε δια απαγχονισμού στην Δυτική Βιρτζίνια στις 4 Απριλίου 1919 ήταν ένας δολοφόνος που ονομαζόταν John Marshall.
Η πρώτη καταγεγραμμένη εκτέλεση στην Βρετανική αποικία της Βόρειας Αμερικής έγινε το 1608 και αφορούσε τον George Kendall ο οποίος εκτελέστηκε στο Jamestown με την κατηγορία της κατασκοπίας για λογαριασμό της ισπανικής κυβέρνησης. Από το 1608 μέχρι το 1991 έχουν καταγραφεί 15.269 εκτελέσεις στις ΗΠΑ. Επίσης από το 1930 ως το 2002 αναφέρονται 4.661 από τις οποίες τα 2/3 έχουν διεξαχθεί ως το 1950. Ο αμερικανικός στρατός έχει εκτελέσει 135 στρατιώτες μεταξύ 1916 και 1955.
Το 2015 εκτελέστηκαν 28 κρατούμενοι σε έξι πολιτείες των ΗΠΑ ενώ 2.984 βρεθήκαν σε κάποια πτέρυγα μελλοθανάτων να περιμένουν την εκτέλεση τους.
Από το 1976 που επαναθεσπίστηκε η θανατική ποινή το ένα τρίτο των 1.411 εκτελέσεων έχουν γίνει στο Τέξας ενώ δεύτερη σε εκτελέσεις έρχεται η Οκλαχόμα. Η Καλιφόρνια έχει τον μεγαλύτερο αριθμό καταδικασμένων σε θάνατο ωστόσο δεν είναι τόσο ενεργή στις εκτελέσεις τους.
Οι Αφροαμερικάνοι αποτελούν το 41% των εκτελεσθέντων την στιγμή που αποτελούν μόνο το 12% του συνολικού πληθυσμού ενώ αν υπολογίσουμε το ποσοστό τους μόνο από το 1976 παρατηρούμε να μειώνεται στο 34%.
Η κεφαλική ποινή αναστάλθηκε στις ΗΠΑ από το 1972 ως το 1976 κατά βάση ως αποτέλεσμα της απόφασης του Ανώτατου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου των ΗΠΑ στην υπόθεση Furman v Georgia. Ο Furman ήταν ένας διαρρήκτης που κατά την διάρκεια μιας διάρρηξης σκότωσε τον ιδιοκτήτη του σπιτιού και ο οποίος προσέφυγε στο ομοσπονδιακό δικαστήριο κατά της πολιτείας Georgia βάση τη νομοθεσία της οποίας είχε καταδικαστεί σε θάνατο. Το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο των ΗΠΑ έκρινε ως αντισυνταγματική την ποινή και επέβαλλε αναστολή των εκτελέσεων σε όλη την χώρα η οποία καταργήθηκε το 1976 μετά την υπόθεση Gregg v Georgia και αφού εντωμεταξύ η νομοθεσία των πολιτειών προσαρμόστηκε με διάφορα νομικά τεχνάσματα.
Με λίγα λόγια το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο σε μια απόφαση με οριακή πλειοψηφία 5-4 έκρινε ότι η θανατική ποινή είναι αντισυνταγματική. Οι πέντε δικαστές που πλειοψήφησαν δεν συμφωνήσαν ωστόσο στον λόγο για τον οποίον την θεώρησαν αντισυνταγματική. Οι δυο εκ των πέντε, ο Byron White και ο Petter Stewart εξέφραζαν γενικούς προβληματισμούς σε σχέση με την τρέχουσα εφαρμογή της θανατικής ποινής σε μια ποικιλία περιπτώσεων όμως δεν εξαίρεσαν την πιθανότητα εφαρμογής ενός σχετικού νόμου που θα είναι κατά την γνώμη τους συνταγματικός. Ο William Douglass, ο τρίτος εκ των πέντε δικαστών εξέφρασε την ανησυχία του σε σχέση με την ρατσιστική διάσταση που μπορεί να πάρει ο νόμος προφανώς λαμβάνοντας υπόψη τα στατιστικά δεδομένα. Ο Thurgood Murshall και ο William J. Brennon Jr εξέφρασαν την άποψη ότι η θανατική καταδίκη είναι εξ ορισμού αντισυνταγματική καθώς παραβιάζει ευθέως το 8ο άρθρο του Αμερικανικού Συντάγματος περί απάνθρωπης και ταπεινωτικής τιμωρίας. Έτσι λόγω της ασάφειας αυτής και της ασυμφωνίας μεταξύ των πέντε δικαστών η θανατική καταδίκη ποτέ δεν θεωρήθηκε καθ’ αυτού αντισυνταγματική αλλά μόνο οι τρόποι επιβολής της με αποτέλεσμα ενώ αρχικά 37 πολιτείες αναγκάστηκαν αρχικά να την καταργήσουν, σε δεύτερη φάση θέσπισαν νόμους που την προβλέπουν διασκεδάζοντας τις ανησυχίες των τριών δικαστών που την έκριναν αντισυνταγματική υπό προϋποθέσεις. Το 1976 εφαρμόστηκε ξανά.
Το 1976 το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο αποφάσισε πως η εκδίκαση των αδικημάτων που επισύρουν την ποινή του θανάτου θα χωρίζονται σε δυο φάσεις. Μια επί της ενοχής και μια επί της ποινής όπου θα εξετάζονται τυχών ελαφρυντικές ή επιβαρυντικές περιστάσεις.
Το 1977 το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο με αφορμή την υπόθεση Cohen v Georgia έκρινε ως αντισυνταγματική την ποινή του θανάτου για βιασμό με το σκεπτικό ότι είναι αναντίστοιχη ως ποινή για οποιοδήποτε άλλο αδίκημα πλην της ανθρωποκτονίας. Το ίδιο συνέβη και το 2008 για υπόθεση βιασμού ανηλίκου. Τελικά κατέληξε να εφαρμόζεται μόνο σε περιπτώσεις ανθρωποκτονιών ή και κάποιων άλλων αδικημάτων που έχουν ως συνέπεια τον θάνατο των θυμάτων. Το 2002 μπήκε ένας ακόμη περιορισμός, με βάση την υπόθεση Atkins v Virginia, από το ανώτατο δικαστήριο σύμφωνα με το οποίο η ποινή του θανάτου δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε πνευματικά ανάπηρους και σε άτομα με δείκτη νοημοσύνης κάτω από 70 της κλίμακας IQ. Ως τότε, από το 1984 μέχρι και το 2002 εκτελέστηκαν 44 πνευματικά ανάπηροι πολίτες. Το 2005 μπήκε ένας ακόμα περιορισμός με αφορμή την υπόθεση Roper v Simmons σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται η ποινή του θανάτου αν το άτομο όταν διέπραξε το έγκλημα ήταν σε ηλικία νεότερη των 18 ετών.
Το 1988 το Κογκρέσο πέρασε τον νόμο Drug Kingpin Act και το 1994 τον Federal Death Penalty Act οι οποίοι προβλέπουν την ποινή του θανάτου για περίπου 50 αδικήματα συμπεριλαμβανομένων κάποιων που δεν προϋποθέτουν τον άμεσο θάνατο κάποιου όπως η κατασκοπία για λογαριασμό άλλου κράτους ή το υψηλής κλίμακας εμπόριο ναρκωτικών. Δεδομένου ότι κανείς δεν καταδικάστηκε ακόμα σε θανατική ποινή με αυτούς τους νόμους, εκκρεμεί για τεχνικούς λόγους και ο έλεγχος συνταγματικότητας τους από το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο των ΗΠΑ.
Το 1972 όπως και στις υπόλοιπες ΗΠΑ έτσι και στην Καλιφόρνια η ποινή του θανάτου αναστάλθηκε για να επανέλθει το 1978. Το 1993 εισήχθη σταδιακά η θανατηφόρος ένεση ως μέσω θανάτωσης ενώ το 1994 αντικατέστησε πλήρως το θανατηφόρο αέριο. Στην φυλακή San Quentin ο θάλαμος εκτελέσεων ανακαινίστηκε και διαμορφώθηκε ειδικά για αυτήν την μέθοδο εκτέλεσης.
Το 2006 τοπικός ομοσπονδιακός δικαστής Jeremy Fogel διέκοψε εκ νέου τις εκτελέσεις στην Καλιφόρνια αφού έκρινε προβληματική την διαδικασία. Σε μια κρίση ανθρωπισμού και ευαισθησίας, επηρεασμένος προφανώς από το φάντασμα του Διαφωτισμού που πλανάται πάνω από τις ΗΠΑ, έκρινε πως αν το κοκτέιλ των τριών θανατηφόρων σκευασμάτων παρασχεθεί χωρίς την απαραίτητη προσοχή που μόνο ένας ειδικός μπορεί να επιδείξει, ενδέχεται να προκαλέσει πόνο στον εκτελούμενο κάτι που παραβιάζει κατάφορα το 8ο άρθρο του Συντάγματος των ΗΠΑ περί απάνθρωπης και ταπεινωτικής τιμωρίας. Δεδομένου ότι η πολιτεία ήταν προσωρινά ανίκανη να παρέχει αυτήν την υπηρεσία στους εκτελούμενους διορίζοντας έναν εξουσιοδοτημένο επιστήμονα που θα διεξάγει τις εκτελέσεις χορηγώντας τις ενδοφλέβιες με τρόπο που με βεβαιότητα δεν θα προκαλεί πόνο, όπως γνωμοδότησε η δικαστική αρχή, οι εκτελέσεις ανεστάλησαν. Η απάντηση της πολιτείας με την εισαγωγή μεθόδου που δεν αποτελείται από κοκτέιλ τριών φαρμάκων αλλά από ένα και φέρνει την πολυπόθητη θανάτωση χωρίς το θύμα της πολιτείας να υποφέρει, μένει να εγκριθεί. Η αναστολή επεκτάθηκε ως το 2013 καθώς υπάρχει μια δικαστική διαμάχη μεταξύ των συνηγόρων κάποιων καταδικασμένων που θεωρούν την διαδικασία ακόμα προβληματική και του Γενικού Εισαγγελέα της πολιτείας.
Στις 16 Ιουλίου 2014 η ποινή του θανάτου κρίθηκε εκ νέου αντισυνταγματική αυτή τη φορά λόγο της μεγάλης αναμονής που είναι αναγκασμένος να υποφέρει ο μελλοθάνατος και η οποία αναμονή επίσης συνιστά παράβαση του 8ου άρθρου του Συντάγματος. Συγκεκριμένα επειδή λόγο της μεγάλης αναμονής – περίπου 25 χρόνια – η ποινή από την μια χάνει το νόημα της όταν φτάνει η στιγμή να εκτελεστεί ενώ στην πραγματικότητα καταλήγει να είναι ποινή ισόβιας κάθειρξης με μια μακρά αναμονή εκτέλεσης.
Είναι γεγονός ότι αυτή την στιγμή στην πτέρυγα μελλοθανάτων της φυλακής San Quentin περιμένουν την σειρά τους περίπου 750 κατάδικοι. Για την ακρίβεια κάποιοι περιμένουν την εκτέλεση τους και κάποιοι προσπαθούν να εξαντλήσουν όποιο νόμιμο μέσω υπάρχει προκειμένου να αποφύγουν μια τέτοια εξέλιξη. Η Καλιφόρνια στεγάζει το 1/4 περίπου των μελλοθάνατων των ΗΠΑ αφού κάθε μήνα δυο άνθρωποι καταδικάζονται σε θάνατο σύμφωνα με τους Los Angeles Times. Από το 1976 έχουν εκτελεστεί 13 κατάδικοι, 70 πέθαναν από φυσικά αίτια, 24 αυτοκτόνησαν και 6 δολοφονήθηκαν ή πέθαναν από ναρκωτικά. Ο μέσος όρος αναμονής σε όλες τις ΗΠΑ είναι τα 16 χρόνια. Στην Καλιφόρνια μέχρι το 2010 η αναμονή κυμαίνονταν από 20 μέχρι 35 χρόνια.
Τον Νοέμβρη του 2015 το δικαστήριο που έκρινε το ζήτημα σε δεύτερο βαθμό ανέτρεψε την προηγούμενη απόφαση και έκρινε εκ νέου ως σύμφωνη με το Σύνταγμα την θανατική ποινή.
Το 2016 βρίσκει την Καλιφόρνια να προετοιμάζεται για ένα νέο δημοψήφισμα μετά από αυτό του 2012 στο οποίο η κατάργηση της θανατικής ποινής και η αντικατάσταση της με αυτήν την ισόβιας κάθειρξης καταψηφίστηκε με το οριακό 52%-48%. Αυτή τη φορά το επίδικο είναι το αν θα περάσει ένας νόμος που σύμφωνα με τους υποστηρικτές της θανατικής ποινής θα είναι δίκαιη και για τους συγγενείς των θυμάτων αλλά και για τους μελλοθάνατους αφού θα επισπεύδει τις διαδικασίες εκτέλεσης τους. Ο νόμος αυτός επίσης προβλέπει ότι οι μελλοθάνατοι θα είναι αναγκασμένοι όσο περιμένουν την ώρα τους να εργάζονται στην φυλακή ώστε να αποζημιώνουν τις οικογένειες των θυμάτων τους με τα έσοδα τους καθώς η φυλάκιση και η θανάτωση τους δεν είναι τελικά επαρκής τιμωρία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ως το 2013 υπήρχαν 741 μελλοθάνατοι στο Death Row του San Quentin 20 από τους οποίους γυναίκες. Οι 126 είναι καταδικασμένοι για αδικήματα που περιλάμβαναν βασανιστήρια πριν την ανθρωποκτονία και ως εκ τούτου η πολιτεία τους ξεπληρώνει με το ίδιο νόμισμα. Οι 175 σκότωσαν ανηλίκους και οι 44 αστυνομικούς σε μια χώρα που αν κάποιος αστυνομικός σκοτώσει πολίτη το πιθανότερο είναι να μην οδηγηθεί καν σε δίκη.
Σε κάθε περίπτωση στην Καλιφόρνια υπάρχουν πολλές αντιρρήσεις σε σχέση με την θανατική ποινή. Ανάμεσα σε όσους την αμφισβητούν και κάποιες ενώσεις συγγενών θυμάτων που καταθέτουν σε σχετικά με την συνταγματικότητα της δικαστήρια ότι παρά τον πόνο τους εξακολουθούν να την θεωρούν ηθικά απαράδεκτη.
Ενδιαφέρον έχει επίσης η επίκληση οικονομικών δεδομένων για την υποστήριξη της μιας ή της άλλης άποψης σαν να πρόκειται για την διεξαγωγή ή μη κάποιου είδους φιέστας. Έτσι υπάρχουν πολέμιοι της που υποστηρίζουν ότι το μέτρο αυτό είναι οικονομικά ασύμφορο καθώς από το 1978 αυτή η μέθοδος έχει κοστίσει 4 εκατομμύρια δολάρια για να εκτελεστούν μόλις 13 κατεργάρηδες. Αντίθετα οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται ότι με αυτόν τον τρόπο και με την δαμόκλειο σπάθη της θανάτωσης, η πολιτεία γλυτώνει από τα έξοδα μιας δίκης καθώς οι κατηγορούμενοι υπό τον φόβο της εκτέλεσης καταλήγουν στην λύση του εξωδικαστικού συμβιβασμού με τις αρχές παραδεχόμενοι την ενοχή τους και εξασφαλίζοντας μια ποινή τουλάχιστον ελαφρύτερη της κεφαλικής. Το αν είναι αθώοι ή ένοχοι δεν απασχολεί αν πρόκειται το κράτος να γλυτώσει από μερικά έξοδα.
Πίσω στο San Quentin οι μελλοθάνατοι περιμένουν να δούνε που θα καθίσει η μπίλια και οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι διαμαρτύρονται για τον υπερπληθυσμό στην πτέρυγα. Προς το παρόν ο μόνος τρόπος αποσυμφόρησης είναι οι θάνατοι από φυσικά αίτια, από ναρκωτικά και από αυτοκτονίες.
Τάσος Θεοφίλου