Σάμος: το μοντέλο φυλακής του ευρωπαϊκού κέντρου υποδοχής
https://athens.indymedia.org/post/1624926/
από rebelian
27/04/2023 3:21 μμ.
Έχουν περάσει δύο χρόνια από την έναρξη λειτουργίας του καταυλισμού της Σάμου, του πρώτου κλειστού, ελεγχόμενης πρόσβασης κέντρου υποδοχής προσφύγων στην Ελλάδα. https://www.elsaltodiario.com/fronteras/samos-modelo-penitenciario-acogida-europeα
Σε ένα διεθνές πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από τον πόλεμο στο Σουδάν, τους σεισμούς στη Συρία και την Τουρκία και την άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία στο Αφγανιστάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση διατηρεί τη λογική της οχύρωσης των συνόρων. Οι εκτοπισμένοι άνθρωποι που αναζητούν ασφάλεια και προστασία έρχονται αντιμέτωποι με μια Ευρώπη ατσάλινων φραχτών, ακορντεόν, πολεμικής τεχνολογίας, θερμών επιστροφών και κλειστών στρατοπέδων.Μεταξύ των τελευταίων μέτρων, η ελληνική κυβέρνηση μόλις υπέβαλε αίτηση για ευρωπαϊκά κονδύλια για την επέκταση του φράχτη μήκους 40 χιλιομέτρων και ύψους 5 μέτρων στα χερσαία σύνορα με την Τουρκία στις όχθες του ποταμού Έβρου. Η Ελλάδα έχει επίσης αυξήσει τον στόλο της Ελληνικής Ακτοφυλακής κατά 50 σκάφη, παρά το γεγονός ότι ο υπεύθυνος για τα θεμελιώδη δικαιώματα (FDO) του Frontex, Jonas Grimheden, παραδέχεται σε εσωτερικά έγγραφα “καταχρήσεις από τους Έλληνες συνοριοφύλακες, συμπεριλαμβανομένων της βίαιης απώθησης αιτούντων άσυλο πίσω στην Τουρκία και του διαχωρισμού παιδιών μεταναστών από τους γονείς τους”.Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χρηματοδοτήσει με 276 εκατομμύρια ευρώ την κατασκευή πέντε κέντρων κλειστής πρόσβασης στα ελληνικά νησιά όπου φθάνουν αιτούντες άσυλο.Σε αυτή την επιθετική γραμμή της μεταναστευτικής πολιτικής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χρηματοδοτήσει με 276 εκατομμύρια ευρώ την κατασκευή πέντε κέντρων κλειστής πρόσβασης στα ελληνικά νησιά όπου φθάνουν άνθρωποι για να ζητήσουν άσυλο. Επί του παρόντος, δύο στρατόπεδα λειτουργούν ήδη στη Λέρο και την Κω, ενώ άλλα δύο βρίσκονται υπό κατασκευή και θα λειτουργήσουν φέτος στη Χίο και τη Λέσβο. Το πέμπτο, ο καταυλισμός της Σάμου, λειτουργεί εδώ και δύο και πλέον χρόνια και φιλοξενεί σήμερα περισσότερους από 900 κατοίκους.Από το 2015, η Ελλάδα έχει γίνει το πεδίο δοκιμών για άλλα κράτη της ΕΕ όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης και των συνόρων. Ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών Ζεράλ Νταρμανέν χαρακτήρισε τον κλειστό καταυλισμό της Σάμου ως “το ευρωπαϊκό μοντέλο” για την υποδοχή ανθρώπων που ζητούν διεθνή προστασία.Πάνω από δύο χρόνια μεταξύ συναυλιών και 24ωρης βιντεοεπιτήρησηςΤο νησί της Σάμου, μόλις δύο χιλιόμετρα από τις τουρκικές ακτές, άνοιξε το 2021 το πρώτο κέντρο κλειστής ελεγχόμενης πρόσβασης για αιτούντες άσυλο. Ένα απομονωμένο συγκρότημα, φωλιασμένο στα βουνά, 8 χιλιόμετρα κάτω από την κατηφόρα από την πλησιέστερη πόλη.Η Samah και ο Hasan ζουν σε αυτό το στρατόπεδο, το οποίο μοιάζει περισσότερο με φυλακή παρά με χώρο υποδοχής, για περισσότερους από πέντε μήνες.Ο Σαμάχ, 33 ετών, που έφυγε από τον πόλεμο και την πείνα στη Γάζα, θυμάται την άφιξή του: “Ξέραμε ότι υπήρχε ένας καταυλισμός, αλλά δεν ξέραμε ότι ήταν φυλακή. Όταν είδα πώς ήταν πραγματικά, ήταν πολύ σοκαριστικό: οι κάμερες, οι φράχτες, το συρματόπλεγμα, τόσοι πολλοί αστυνομικοί… αλλά το πρώτο πράγμα που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι όταν φτάσαμε δεν μας επέτρεπαν καν να μιλήσουμε.Τα μέτρα επιτήρησης και ελέγχου, που επικεντρώνονται στον περιορισμό και την απομόνωση, είναι δυσανάλογα για τους κατοίκους. Η περίμετρος του στρατοπέδου περιβάλλεται από διπλό στρατιωτικό φράχτη. Για να φύγει ή να εισέλθει κανείς, είναι απαραίτητο να περάσει από μια είσοδο με μεταλλικές πύλες, ακτίνες Χ και βιομετρική καταγραφή, φρουρούμενη από αστυνομικούς και ιδιωτική ασφάλεια. Πρέπει επίσης να ταυτοποιηθείς με μια διαπίστευση που ανανεώνεται εβδομαδιαία: “Κάθε μέρα καταγράφεις το δακτυλικό σου αποτύπωμα τουλάχιστον τέσσερις φορές, αν δεν το κάνεις, σε καλούν στο μικρόφωνο ή το παίρνουν στο δωμάτιο για να βεβαιωθούν ότι είσαι μέσα […] Όταν έφτασα στο στρατόπεδο, τους πήρε 25 ημέρες για να μου δώσουν την ταυτότητα και δεν μπορούσα να φύγω, δηλαδή κρατήθηκα για 25 ημέρες χωρίς να έχω διαπράξει κανένα έγκλημα”.”Όταν έφτασα στο στρατόπεδο, τους πήρε 25 ημέρες για να μου δώσουν την ταυτότητα και δεν μπορούσα να φύγω, δηλαδή κρατήθηκα για 25 ημέρες χωρίς να έχω διαπράξει κανένα έγκλημα”.Η Hasan είναι 20 ετών και βρίσκεται σε κίνηση από τότε που ένας βομβαρδισμός κατέστρεψε το σπίτι της και ανάγκασε την οικογένειά της να εγκαταλείψει τη Συρία. “Υπάρχει απαγόρευση κυκλοφορίας στις 9 το βράδυ, αν αργήσεις ένα λεπτό, επειδή για παράδειγμα το ραντεβού σου με τον δικηγόρο πήρε παράταση, σε αφήνουν να κοιμάσαι έξω από την πόρτα, ακόμη και αν είναι χειμώνας. Επιπλέον, αν δεν κοιμηθείς μέσα στον καταυλισμό, σε απειλούν ότι θα σου δυσκολέψουν τη διαδικασία χορήγησης ασύλου” και συνεχίζει: “Αν δεν έχεις την κατάλληλη ταυτότητα, δεν μπορείς να φύγεις από τον καταυλισμό και εκείνη τη στιγμή γίνεται πραγματική φυλακή, η συγκάτοικός μου ήταν σε αυτή την κατάσταση για οκτώ μήνες”.Ο καταυλισμός διαθέτει σύστημα 24ωρης βιντεοεπιτήρησης σε όλη την περιοχή. Ορισμένες από αυτές τις κάμερες είναι τοποθετημένες έτσι ώστε να κινηματογραφούν μέσα στα κοντέινερ όπου διαμένουν οι κάτοικοι του καταυλισμού. “Υπάρχουν κάμερες παντού, είναι τρομακτικό να νιώθεις ότι κάποιος σε παρακολουθεί συνέχεια, δεν ξεκουράζεσαι ποτέ από το βλέμμα των άλλων”, λέει η Samah και προσθέτει: “Η ιδιωτικότητα στον καταυλισμό είναι μεγάλο πρόβλημα, μοιράζομαι ένα κοντέινερ με έναν άνδρα που δεν γνωρίζω. Δεν υπάρχουν κλειδιά και δεν υπάρχει τρόπος να κλειδώσεις την πόρτα. Όταν έρχεται η ώρα να αλλάξω ρούχα ή να πάω για ύπνο, φοβάμαι πολύ, ο καθένας, ακόμα και η αστυνομία, μπορεί να μπει ανά πάσα στιγμή.
Η κυβέρνηση υπερηφανεύεται ότι οι νέοι αυτοί καταυλισμοί είναι καλύτερα εξοπλισμένοι από τους προηγούμενους, αλλά η Samah το αρνείται: “δεν έχουμε προϊόντα καθαρισμού ή υγιεινής, ούτε καν τα προϊόντα που χρειαζόμαστε εμείς οι γυναίκες, και αυτό είναι ταπεινωτικό, μου προκαλεί μεγάλη ταλαιπωρία” και συνεχίζει: “είναι αλήθεια ότι έχουμε κουζίνες, αλλά δεν είναι χρήσιμες για το μαγείρεμα […] δεν μας αφήνουν να φέρουμε τίποτα που μπορεί να τρυπήσει ή να κόψει. Για να μπορέσουμε να μαγειρέψουμε, εμείς οι γυναίκες κόβουμε τα κρεμμύδια με τα δόντια μας”.Αναφέρονται επίσης συχνές διακοπές ή ελλείψεις ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και διαδικτύου. Ο Hasan είναι θλιμμένος όταν λέει: “η επικοινωνία με τις οικογένειές μας εξαρτάται από τη σύνδεση που μας προσφέρει ο καταυλισμός, είναι ο μόνος τρόπος για να μπορώ να πω στη μητέρα μου ότι ο γιος της είναι ακόμα ζωντανός”. Η σύνδεση μεταξύ της υπαίθρου και της πόλης εξαρτάται από ένα λεωφορείο, με μόνο 40 θέσεις, το οποίο εκτελεί το τελευταίο δρομολόγιο στις 6 μ.μ. “Αν χάσεις το τελευταίο λεωφορείο, πρέπει να ανέβεις το βουνό για 8 χιλιόμετρα με τα πόδια σε έναν πολύ στενό δρόμο, χωρίς κράσπεδο, μέσα στο σκοτάδι. Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο, ειδικά για τις γυναίκες”, λέει η Samah.”Δεν θέλουν να δει κανείς τι μας κάνουν, πώς μας αναγκάζουν να ζούμε, το φαγητό που μας δίνουν ή πώς μας χτυπούν. Αν ήμασταν κοντά τους, οι άνθρωποι δεν θα άφηναν να συμβεί αυτό”.Η δυνατότητα ένταξης ή η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, όπως η λήψη θεραπείας για χρόνιες ασθένειες ή η παροχή νομικών συμβουλών πριν από τη συνέντευξη για το άσυλο, γίνονται πραγματικές προκλήσεις. Ο Hasan εξηγεί αυτή την απομόνωση και την απόσταση: “Δεν θέλουν να δει κανείς τι μας κάνουν, πώς μας αναγκάζουν να ζούμε, το φαγητό που μας δίνουν ή πώς μας χτυπούν. Αν ήμασταν κοντά, είμαι σίγουρος ότι αυτό δεν θα συνέβαινε, οι άνθρωποι δεν θα άφηναν να συμβεί αυτό”.”Δεν θέλουν οι φτωχοί άνθρωποι να έρθουν στην Ευρώπη, για να φτάσουμε εδώ βάζουμε τη ζωή μας και τη ζωή των παιδιών μας σε κίνδυνο, προσπαθούν να μας σκοτώσουν στο νερό, μόνο μερικοί επιβιώνουν. Όσοι από εμάς τα καταφέρνουν, έχουν δει πολλούς να πεθαίνουν στο δρόμο”, καταλήγει η Samah. Πολλοί από τους ανθρώπους που διαμένουν στον καταυλισμό της Σάμου είναι άνθρωποι που έχουν επιβιώσει από πόλεμο, βασανιστήρια, εμπορία ανθρώπων ή ακραίες καταστάσεις βίας, στις χώρες καταγωγής τους ή κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής διαδρομής, και τώρα αναγκάζονται να μείνουν σε εγκαταστάσεις όπου ξαναζούν τραυματικές εμπειρίες.
Παραβίαση των δικαιωμάτων σε κλειστούς καταυλισμούς
Η οργάνωση Κάιρος, η οποία επικεντρώνεται στη μελέτη της αρχιτεκτονικής αυτών των στρατοπέδων ως μέσο ποινικοποίησης, τιμωρίας και αποτροπής του μεταναστευτικού πληθυσμού, προειδοποιεί: “η παρατεταμένη παραμονή σε αυτά τα κέντρα έχει άμεσο αντίκτυπο στην ψυχική υγεία, δημιουργεί υψηλά επίπεδα άγχους και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ή την ιδέα που έχει η κοινωνία υποδοχής γι’ αυτούς”. Επιπλέον, προσθέτουν, “η έλλειψη μηχανισμών παρακολούθησης ή καταγγελιών, η ανεπαρκής διαφάνεια και η περιορισμένη πρόσβαση σε εξωτερικές οργανώσεις καθιστούν τα κέντρα αυτά έναν εντελώς αδιαφανή χώρο στον οποίο συμβαίνουν σοβαρές καταστάσεις βίας και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”.Αρκετοί φορείς, όπως η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης (IRC) και η ΜΚΟ Έχω Δικαιώματα (IHR), δήλωσαν ότι οι συνθήκες στα κλειστά κέντρα “είναι ασύμβατες με τα πρότυπα της ΕΕ για την υποδοχή και την ένταξη, καθώς και με τις δώδεκα κατευθυντήριες αρχές του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων”. Η έκθεση που υπογράφει η IHR διαπιστώνει ότι η σύγκριση των περιορισμών στην ελευθερία των κατοίκων του κλειστού στρατοπέδου της Σάμου, το οποίο έχει καταστεί de facto τόπος κράτησης, δεν συνάδει με τα ελληνικά ή τα ευρωπαϊκά νομικά πρότυπα και ότι οι περιορισμοί αυτοί θα ήταν συνεπώς παράνομοι.